Teoria psychoanalityczna Zygmunta Freuda koncentruje się na przekonaniu, że na ludzkie zachowania wpływa podświadomy umysł. Freud uważał, że każdy człowiek ma kolekcję nieświadomych myśli i impulsów, z których wiele jest nieprzyjemnych, wpływających na zachowania i doświadczenia.
Freud zaproponował, że umysł składa się z trzech części: id, ego i superego. Szczegółowo przeegzaminował historię swoich pacjentów, szukając zdarzeń, które według nich wywołały określone zachowanie.
Freud teoretyzował, że id jest obecny przy urodzeniu i jest odpowiedzialny za instynkty osoby; zaklasyfikował id jako część nieświadomego umysłu. Ego rozwija się od id i zapewnia, że impulsy id mogą być wyrażone w akceptowalny sposób. Ego uważa się za część zarówno świadomego, jak i nieświadomego umysłu. W końcu superego rozwija się w oparciu o moralność, której dana osoba uczy się od rodziców i społeczeństwa. Obejmuje on poczucie dobra i zła oraz prowadzi osądy ludzi.
Teorie Freuda zostały skrytykowane jako trudne do zmierzenia i nie są testowane empirycznie. Jednak jego praca pomogła wypromować ideę, że rozmowa z profesjonalistą może pomóc w problemach umysłowych. Jego praca nad rozwojem osobowości pozostaje wpływowa, a dyskusje na temat jego teorii pozostają popularne wśród dzisiejszych psychologów.
