Symbolizm ma wiele efektów, takich jak umożliwienie pisarzom dodawania wielu warstw znaczeń do ich pracy, czyniąc postacie i motywy bardziej uniwersalnymi i angażując zainteresowanie czytelników. Symbolizm to literacka praktyka wykorzystywania przedmiotów, osób lub sytuacji do reprezentowania idei większych niż dosłowne znaczenie przedmiotów.
Symbolizm powoduje, że dzieło literackie jest bardziej złożone. Zawiera części opowieści z co najmniej dwoma warstwami znaczeń: oczywistym dosłownym znaczeniem i bardziej złożonym symbolicznym znaczeniem. Na przykład obsesja bohatera zegarka lub zegarka może być traktowana jako ekscentryczność, ale może również symbolizować obsesję na punkcie czasu lub niemożność odejścia od przeszłości.
Symbolizm pozwala pisarzom zademonstrować uniwersalne koncepcje leżące u podstaw bardziej specyficznych okoliczności, dzięki czemu pisanie staje się łatwiejsze do odczytania dla czytelników. Czytelnik, który nie odnosi się do konkretnych szczegółów opowiadania, może nadal odnosić się do głębszego znaczenia symbolicznego, o którym mówią te szczegóły. Może to pomóc czytelnikowi bardziej zaangażować się w pisanie i dać mu lepszy wgląd w poglądy autora na świat.
Symbole mogą zmieniać znaczenie lub znaczenie w zależności od kontekstu. Na przykład łańcuch może reprezentować jedność lub uwięzienie, w zależności od tego, jak autor zdecyduje się na wdrożenie symbolu i jak odnosi się do tematu utworu.