W psychologii analiza czynnikowa jest matematycznym sposobem zredukowania dużej liczby zmiennych do mniejszej liczby zmiennych w eksperymencie. Mniejsza liczba zmiennych to te, które są aktywnie zgłaszane po zakończeniu eksperymentu. Analiza czynnikowa w eksperymentach pomaga badaczom znaleźć podobieństwa między dowolnymi zmiennymi, które są używane.
Naukowcy wykorzystują analizę czynnikową do wyjaśnienia wyników testów i eksperymentów. Jednym z przykładów jest eksperyment czynnikowy g przeprowadzony przez brytyjskiego psychologa Charlesa Spearmana, któremu również przypisuje się wynalezienie analizy czynnikowej. Spearman wywnioskował, że dzieci, które zdobyły wysokie wyniki w testach oceniających ich zdolność słowną, również dobrze wypadły w innych testach, które wymagały użycia umiejętności werbalnych. Spearman użył analizy czynnikowej, by skorelować i wyizolować czynnik, który wszystkie testy miały wspólnego, aby dojść do jego wniosku.
Wadą stosowania analizy czynnikowej w badaniach jest to, że jest ona tak dobra, jak dostępne dane. Oprócz tego analiza czynnikowa nie może identyfikować związku przyczynowego, więc dostępne dane są często interpretowane na różne sposoby. Analiza czynnikowa jest najczęściej wykorzystywana w badaniach wywiadowczych, chociaż jest również wykorzystywana w innych badaniach psychologicznych, takich jak te dotyczące osobowości, postaw i przekonań.
