Socjologia ma kilka teorii na temat przestępczości i dewiacyjnych zachowań, aby wyjaśnić, dlaczego takie zachowanie występuje. Odbiegające od normy zachowanie to każde zachowanie sprzeczne z normami społecznymi, w tym zachowanie przestępcze, wyjaśnia socjolog i pisarka Ashley Crossman w artykule About.com.
Według Crossmana socjolog Robert Merton zaproponował teorię odkształceń strukturalnych. Stwierdza, że napięcie wynika z luki między celami kulturowymi a środkami jednostki do osiągnięcia takich celów. Merton podzielił ludzi na ogólne kategorie dotyczące celów akceptowanych kulturowo i sposobu ich osiągnięcia. Jego grupy obejmowały konformistów, rytualistów, innowatorów, rekolekcjonistów i buntowników. Innowatorzy, którzy akceptują cele kulturalne, ale odrzucają konwencjonalne sposoby ich zdobywania, są tymi, których społeczeństwo uważa za przestępców.
Teoria kontroli społecznej Travisa Hirschiego przypisuje dewiację słabemu poczuciu przywiązania do więzi społecznych, wyjaśnia Crossman. Teoria ta postrzega ludzi jako zgodne z oczekiwaniami społecznymi ze względu na ich troskę o to, co myślą inni. Spogląda na to, co niweczy zaangażowanie danej osoby w takie wartości i wskazuje, że chociaż wszyscy mają tendencje do dewiacji, większość z nich nie działa na te tendencje z powodu przywiązania do norm społecznych.
Teoria stowarzyszenia różnicowego wyjaśnia dewiacyjne zachowanie, koncentrując się na procesach, które prowadzą ludzi do przestępczych czynów. Crossman przypisuje tę teorię Edwinowi H. Sutherlandowi, który twierdzi, że zboczeni uczą się zachowań przestępczych poprzez swoje interakcje z innymi. Patrzy na rówieśników i innych w swoim środowisku i koncentruje się bardziej na tym, jak, a nie dlaczego.
