Imperializm często zapewnia korzyści ekonomiczne i zwiększa wskaźniki alfabetyzacji, ale często powoduje nierówności społeczne i ekonomiczne i może sztucznie dzielić uprzednio pokojowo współistniejące segmenty społeczeństwa. Imperializm często napędzany jest przez ekonomiczne i polityczne motywy: narody pragnące rozwijać i rozszerzać swoje gospodarki prześcigają wrażliwe obszary, w których zasoby i praca są obfite i tanie. Wraz z tym podbojem następuje wprowadzenie nowych systemów zarządzania, nowych pomysłów i często lepszej edukacji. Tradycyjne zwyczaje i praktyki są jednak często gubione i wymazywane w świetle narzucania imperialistycznych form rządów.
Narody, które inicjują imperializm, często wkraczają na nowe terytoria, aby uzyskać dostęp do większych ilości surowców i zasobów potrzebnych do rozwoju ich gospodarek. To z kolei napędza wzrost lokalnych gospodarek, ponieważ rdzenni mieszkańcy znajdują nowe źródła zatrudnienia. Oprócz zapewnienia nowych miejsc pracy i wyższych dochodów, imperializm często wprowadza szersze sieci transportowe, takie jak drogi, mosty, linie kolejowe i autostrady. Zapewnia także większy dostęp do edukacji i może przyczynić się do poprawy poziomu umiejętności czytania wśród członków lokalnej społeczności. Z drugiej jednak strony imperializm może wywoływać przemoc i wywoływać napięcia wśród pokojowo współistniejących grup: podział plemion Tutsi i Hutu w Rwandzie pod brytyjskimi rządami jest dobrym przykładem. Ponadto imperializm może prowadzić do koncentracji władzy i bogactwa wśród elitarnych grup politycznych i społecznych.
