Teoria epigenetyczna jest zasadą opisaną przez psychologa Erika Eriksona, która twierdzi, że osobowość rozwija się w ośmiu z góry określonych etapach. Teoria ta opiera się w dużej mierze na niektórych teoriach Zygmunta Freuda dotyczących superego, ego i id.
Teoria Eriksona nakreśliła osiem etapów rozwoju osobowości, argumentując, że każdy etap zależy od osiągnięcia równowagi między pojęciami. Pojęciami na każdym etapie były: zaufanie kontra nieufność, autonomia kontra wstyd lub wątpliwość, inicjatywa kontra wina, przemysł kontra niższość, tożsamość kontra nieporozumienie roli, intymność a izolacja, generatywność kontra stagnacja i uczciwość a rozpacz.
Erikson twierdził, że jeśli dana osoba nie rozwija się w pełni w każdym stanie, jest zasadniczo powstrzymywany w życiu. Na przykład dziecko uczy się ufać lub nieufność w niemowlęctwie. Jeśli niemowlę nie przejdzie tego etapu i pomyślnie przejdzie do autonomii, a wstyd jako maluch, ten niepełny etap może wpłynąć na jego późniejszy rozwój. Zwolennicy teorii epigenetycznej wierzą, że jeśli osoba pomyślnie ukończy te etapy we właściwym czasie, od okresu niemowlęcego do dorosłego, może osiągnąć stan samorealizacji. Erikson nakreślił także system stref, trybów i modalności w obrębie teorii epigenetycznej, aby pokazać, kiedy dana osoba powinna przejść przez każdy etap.
