Przyczyny rewolucji 1905 r. w Rosji to niezadowolenie robotników przemysłowych i chłopów wiejskich, dyskryminacja Żydów i innych mniejszości, niepokoje studenckie, wzrost socjalizmu i upokarzająca porażka w wojnie z Japonią. Dodatkowo represje wobec carskiego reżimu stworzyły stan wielkiego lęku i niezadowolenia w kraju.
Pierwsza manifestacja rewolucji 1905 r. miała miejsce 9 stycznia, kiedy grupa tysięcy nieuzbrojonych demonstrantów pod wodzą Ojca Georgija Gapona pomaszerowała w stronę Pałacu Zimowego cara Mikołaja II. W marszu uczestniczyło wiele kobiet, dzieci i osób starszych. Grupa uczestników marszu została po raz pierwszy oskarżona przez kawalerię, a następnie ostrzelana przez piechotę, co spowodowało ponad 200 ofiar śmiertelnych i 800 rannych.
W reakcji na masakrę, która stała się znana jako Krwawa Niedziela, fala strajków ogarnęła kraj. Te strajki obejmowały nie tylko robotników przemysłowych i kolejowych, ale także personel armii i marynarki wojennej. Siły zbrojne zbuntowały się przeciwko swoim oficerom, czego przykładem jest słynny bunt w pancerniku Potiomkin. Na wsi chłopi zagarnęli ziemię zamożnych i spalili swoje domy. Do połowy października doszło do strajku generalnego w większości dużych miast. Zawirowania rozprzestrzeniły się na nierosyjskie części imperium carskiego, w tym w Finlandii, Polsce, Gruzji i prowincjach bałtyckich.
Początkowo car sprzyjał reagowaniu siłą, ale rewolucja stała się tak rozpowszechniona, że był zmuszony do ustępstw. Stworzył monarchię konstytucyjną i system wielopartyjny, powołał ustawę stanową i uchwalił rosyjską konstytucję z 1906 roku. Wielu rewolucyjnych przywódców zostało jednak aresztowanych i straconych, a car odzyskał lojalność armii i użył jej do pomóżcie zakończyć powstanie.
