Według profesora Paula Briansa z Washington State University realizm w literaturze był ruchem, który w odpowiedzi na romantyzm skupiał się na realnym świecie i znanych rodzajach postaci w przeciwieństwie do fantastycznych lub nadprzyrodzonych. Naturalizm był późniejszym rozszerzeniem realizmu naznaczonym pesymistycznym podejściem do ludzkości i próbą zastosowania metody naukowej do pisania fikcji.
Profesor Brians zauważa, że o ile wielu z nich uznało francuskiego powieściopisarza Balzaca za protoplastę literackiego realizmu, to właśnie "Madame Bovary" Flauberta było najważniejsze, by realizm był dominującym sposobem powieści. Flaubert napisał "Madame Bovary" w realistycznym stylu literackim i realistycznym świecie, ale także napisał główną postać Emmy, jako kogoś, komu romantyzm zawiódł i zawiódł.
Émile Zola był głównym praktykiem naturalizmu i wynalazcą tego terminu. Zola starał się przybliżyć metodę naukową do pisania swoich powieści, podkreślając rolę środowiska i tła jego postaci w ich zachowaniach i losach. Zamiast triumfującej jednostki romantyzmu czytelnicy odnaleźli w Zoli postacie ukształtowane przez ich historię. Jeden z głównych akcentów Zoli i jeden z naturalizmu dotyczył całej ludzkości, zachowań grupowych i dynamiki. Ekstremalny, wszechobecny pesymizm zazwyczaj ubarwił wizerunki ludzkości i społeczeństw w literackim naturalizmie.
