Podstawowymi przykładami nie-nasiennych roślin naczyniowych są paprocie i skrzyp. Posiadają tkankę naczyniową, która jest skuteczna w przenoszeniu wody i umożliwia im wzrost większy niż rośliny nie-naczyniowe. Rozmnażają się i rozprzestrzeniają za pomocą zarodników, a nie nasion.
Zarodniki są reprodukcyjnymi pojedynczymi komórkami, które paprocie i skrzyp wypuszczają na wiatr. Są niezwykle lekkie, więc można je nosić na duże odległości, zanim się uspokoją i zaczną rosnąć. Zarodniki nie rosną w znanych formach paproci, lecz w maleńkie gametofity wytwarzające jaja i plemniki. Produkowane przez nas plemniki muszą przepłynąć przez warstwę wody, aby znaleźć i zapłodnić kolejny gametofit, więc paprocie i skrzypom zazwyczaj polegają na wilgotnym środowisku, aby się rozmnożyć. Niektóre gatunki ewoluowały, aby przetrwać w suchszych warunkach. Po zapłodnieniu jajko w gametoficie zaczyna rosnąć w sporofit.
Sporofity paproci i skrzypów są większymi i znacznie bardziej oczywistymi wersjami tych roślin. Jest to odwrócenie od wcześniejszej ewolucji roślin, gdzie gametofit stanowi większy, dominujący etap. To sporofit produkuje zarodniki. Podczas gdy sporofit ma dwie kopie każdego chromosomu, zarodniki go produkują, a gametofity, które z nich rosną, mają tylko jedną kopię.
