Roślinożercy pozyskują azot przez białka zawierające azotany w roślinach, które jedzą. Ani rośliny, ani zwierzęta nie mogą przyjmować azotu atmosferycznego; zamiast tego polegają na bakteriach, które przekształcają azot w formę, którą rośliny mogą wchłonąć.
W cyklu azotu bakterie zamieniają amoniak w azotany. Proces ten nazywa się wiązaniem azotu i umożliwia roślinom absorbowanie azotu, którego potrzebują do życia. Bakterie, które utrwalają azot, to symbiotyki żyjące na korzeniach roślin i wokół nich; w razie potrzeby mogą wchłaniać składniki odżywcze z roślin, a rośliny otrzymują nadające się do użytku azotany.
Rośliny używają azotanów do budowania białek. Zwierzęta roślinożerne otrzymują potrzebny im azot, jedząc te rośliny; mięsożercy uzyskują azot poprzez jedzenie roślinożerców. Kiedy zwierzę umiera, powstaje amoniak jako część naturalnego procesu rozkładu. Bakterie wiążące azot rozbijają ten amoniak w azotany, rozpoczynając cykl ponownie.
Azot atmosferyczny można wprowadzić do obiegu azotu na dwa sposoby. Pierwszy to niektóre gatunki bakterii wiążących azot; mikroby te mają zdolność przekształcania azotu atmosferycznego bezpośrednio w azotany. Druga to sytuacja, gdy związki azotu osadzają się w glebie przez opady deszczu. Podczas burzy z wyładowaniami elektrycznymi, błyskawica może wywoływać reakcję chemiczną pomiędzy azotem i wodą. W wyniku tej reakcji powstają azotany, które osadzają się w glebie wraz z deszczówką.
