Oprócz bycia niesławnie uhonorowanym przez negatywnie postrzegany przymiotnik, "Machiavellian", nazwany jego imieniem, Niccolo Machiavelli znany jest z krytyki moralistycznej teorii politycznej, jego "przewodników" dotyczących utrzymania państwa władza i jego często niewygodne pragmatyczne lekceważenie etyki w jego pisemnej radzie dla ówczesnych władców. Niektórzy późniejsi myśliciele, tacy jak Jean-Jacques Rousseau, wierzą, że prawdziwy wkład Machiavellego w polityczną i filozoficzną myśl miała raczej ujawnić niż celebruj brak etyki panującej w zarządzaniu. Niektórzy współcześni naukowcy podkreślają, że sukces Machiavellego w pisaniu popularnych i gryzących komedii scenicznych jest dowodem jego satyrycznej strony, a jego polityczne obserwacje powinny być również brane pod uwagę w tym świetle.
Jednym z osiągnięć Machiavellego jest to, że czasami postrzegany jest jako prototyp współczesnego badacza lub naukowca empirycznego. Budował swoje uogólnienia z własnych doświadczeń w realiach polityki renesansu i faktów historycznych. Machiavelli podkreślił bezużyteczność wyobrażeniowego teoretyzowania i zamiast tego zauważył w realistyczny sposób, w jaki sposób można skutecznie utrzymać władzę polityczną. Po prostu opisał, co władcy naprawdę zrobili, aby utrzymać swoje stany, i zrobił to w "duchu naukowym", ignorując wszelkie pytania dotyczące tego, czy te działania były dobre czy złe. Pod tym względem można powiedzieć, że jego celem było odkrycie i obserwacja tego, co się naprawdę dzieje, i że wolał patrzeć na świat z perspektywy empirycznej i realistycznej niż idealistycznej.
