Na początku Archaean Eon, 3,8 miliarda lat temu, Ziemia była jeszcze trzy razy gorsza niż dzisiaj, choć w końcu nie była już wystarczająco gorąca, aby zagotować wodę. Większość Ziemi była niedawno pokryte oceanami, z pierwszymi powierzchniowymi wyspami wulkanicznymi. Atmosfera składała się z gazów wulkanicznych, w tym azotu, wodoru i dwutlenku węgla. Pierwsze żywe komórki dopiero zaczynają tworzyć.
Większość skał była magmowa lub metamorficzna w wyniku wysokiej aktywności wulkanicznej, chociaż na dnach oceanicznych zaczęły formować się skały osadowe. Oceany były o wiele cieplejsze i bardziej kwaśne niż dziś. Pierwsze żywe komórki w tych oceanach przekształciły się w komórki prokariotyczne około 3,5 miliarda lat temu. Ogromna większość komórek na Ziemi nadal jest prokariotami. Około 3 miliardy lat temu, niektóre komórki wyewoluowały zdolność do fotosyntezy, przekształcając światło słoneczne, wodę i dwutlenek węgla w energię potrzebną do życia, z tlenem jako produktem ubocznym. Jednak większość tlenu wciąż nie znajdowała się w atmosferze. Zamiast tego większość została zmieszana ze skałami żelaza i siarki i była odpowiedzialna za charakterystyczne dla epoki rdzawoczerwone skały i wapienie, które są wykorzystywane przez współczesnych naukowców do datowania wykopalisk w tym okresie.
