Według Wikipedii, bezpośrednia przyczyna jest natychmiast odpowiedzialna za spowodowanie czegoś obserwowanego, a ostateczna przyczyna jest uważana za przyczynę lub rzeczywistą przyczynę. Rozdzielenie tych dwóch znaczeń prowadzi do lepszego zrozumienia wydarzeń.
Ponieważ ostatecznej przyczynowości nie da się zmierzyć, ale bliską przyczynowość, można powiedzieć, że jest ona nie do oszacowania. Ostateczne czynniki są czasami nazywane przyczynami pierwiastkowymi, ponieważ są realizowane tylko podczas badania głębszych warstw czynników bliskich. Czynniki najbliższe są zgrupowane razem w celu utworzenia zestawu bliskich przyczyn, które reprezentują hipotezę. Jednak najbliższe i bliskie przyczyny zajmują się pytaniami o to, w jaki sposób i dlaczego mają zastosowanie w innych dziedzinach. Wikipedia zauważa, że w biologii ostateczna przyczynowość dotyczy sił ewolucyjnych, które wpływają na cechy, a bezpośrednia przyczynowość zajmuje się funkcjami biologicznymi jako produktem czynników środowiskowych i fizjologicznych. Według Ohio State University, w ekologii behawioralnej naukowcy wykorzystują ostateczną przyczynowość do kwestionowania ewolucji zachowania i bliskiej przyczynowości do kwestionowania mechaniki zachowania. Podobnie w socjologii przybliżona przyczynowość bada rozumowanie z perspektywy indywidualistycznej, podczas gdy przyczyna ostateczna lub dystalna wiąże rozumowanie z szerszą strukturą społeczną, w której jednostka działa. Ponadto grecki filozof Arystoteles wymyślił cztery przyczyny każdego zdarzenia naturalnego: materialne, wydajne, formalne i ostateczne.
