Fakt, że niektóre pierwiastki są bardziej stabilne atomowo niż inne, powoduje ich tendencję do tworzenia związków. Ta stabilność atomowa jest w zasadzie ilością elektronów, które atom trzyma w swojej zewnętrznej powłoce. Gdy zewnętrzna powłoka jest całkowicie wypełniona, atom jest bardziej stabilny niż wtedy, gdy zewnętrzna powłoka jest tylko w połowie pełna.
Reguła Oktetu mówi, że atomy tworzą związki, aby dotrzeć do ośmiu elektronów w ich zewnętrznej powłoce. Ta reguła podsumowuje aktywność chemiczną zachodzącą między pierwiastkami w układzie okresowym. Powodem tej tendencji jest powinowactwo elektronowe, które różni się metalem od atomów niemetalicznych. Niemetaliczne atomy mają zwykle wysokie powinowactwo elektronowe, w którym powinowactwo elektronowe metali jest generalnie niskie. Chociaż istnieją inne czynniki, powinowactwo elektronowe jest przyczyną wiązania chemicznego między atomami.
W bezpośredniej korelacji z zewnętrzną powłoką atomu i powinowactwem elektronowym różnice w ekranowaniu jądrowym pomagają atomom w ich skłonności do tworzenia związków. Ekranowanie jądrowe występuje wtedy, gdy elektrony wewnątrz wewnętrznej powłoki atomu utrzymują protony w jądrze i elektrony w powłoce zewnętrznej niezależnie od siebie. Ponieważ w każdym elemencie znajduje się ekranowanie jądrowe, elektrony w powłoce zewnętrznej mogą tworzyć wiązania z innymi atomami.
