Azot jest składnikiem chlorofilu, który jest niezbędny dla roślin do przeprowadzenia fotosyntezy. Azot jest również niezbędny do tworzenia aminokwasów, które są budulcem białek niezbędnych do funkcjonowania komórki.
Azot stanowi około 78 procent objętości atmosfery. Atmosferyczny azot nie łączy się swobodnie z innymi pierwiastkami, co oznacza, że żywe istoty nie mogą z niego korzystać w procesach komórkowych. Azotowe bakterie wiążące pobierają azot z powietrza i przekształcają go w typ, który mogą wykorzystać żywe istoty. Rośliny absorbują ten ustalony azot z gleby. Następnie przekazują je zwierzętom, gdy zwierzęta jedzą rośliny.
Niektóre rośliny rozwinęły symbiotyczny związek z bakteriami wiążącymi azot. Rośliny te umożliwiają bakteriom życie w bryłkach na ich korzeniach, utrzymując pod ręką zapas użytecznych azotu. Rośliny strączkowe są przykładem roślin, które używają tego procesu.
Aby zakończyć cykl azotowy, stały azot musi zostać przekształcony z powrotem w azot atmosferyczny. Denitrifying bakterie prowadzą ten proces. Jeżeli zbyt dużo azotu pozostanie w glebie, może wystąpić nierównowaga w życiu roślin. Interakcja człowieka z cyklem azotowym może zwiększyć niepożądane skutki, zmieniając łańcuch pokarmowy i powodując utratę różnorodności biologicznej.
