Związki jonowe powstają, gdy elektrony z metalu elektrododatniego są przenoszone na elektroujemny niemetal, aby ukończyć zewnętrzne powłoki obu atomów, tworząc jony dodatnie i ujemne, które są przyciągane elektrostatycznie do siebie. Przyciąganie między dwa jony dają wiązanie jonowe.
Związki powstałe w wyniku tego procesu nazywane są związkami jonowymi. Reakcja sodu z chlorem z wytworzeniem chlorku sodu, magnezu i tlenu z wytworzeniem tlenku magnezu i wapnia i fluoru z wytworzeniem fluorku wapnia to wszystkie przykłady tworzenia się związku jonowego w tym mechanizmie. Nazwa metalu w związku pozostaje taka sama, ale nazwa niemetalu jest uzupełniona -ide. Fluor staje się fluorem, chlor staje się chlorem, jod staje się jodkiem, a tlen staje się tlenkiem.
Elektrony, które są wyrzucane z metalu do niemetalu, opróżniają zewnętrzną powłokę metalu, dając jon dodatni o konfiguracji elektronowej najbliższego gazu szlachetnego. Te elektrony wypełniają najbardziej zewnętrzną powłokę niemetalu, dając w wyniku jon ujemny mający elektroniczną konfigurację odpowiedniego sąsiada gazu szlachetnego. Związki jonowe mogą przyjmować okresowe układy do tworzenia kryształów jonowych. Wysokie temperatury topnienia i wrzenia kryształów jonowych można przypisać silnej interakcji elektrostatycznej między każdym jonem i sąsiednimi jonami o przeciwnym ładunku.
