Niektóre ekonomiczne przyczyny nowego imperializmu obejmowały marksistowską teorię, że rządy chcą eksplorować zagraniczne obszary, aby zadowolić kapitalistów w kraju i chęć zdobycia surowców, aby zwiększyć wysiłki industrializacji w kraju. Społeczności naukowcy zajmujący się tą kwestią mogą również twierdzić, że nowy imperializm był środkiem odwracającym uwagę biednych od okresów recesji i depresji.
Jedna marksistowska teoria nowego imperializmu głosi, że rządy starały się utrzymać zadowolonych bogaczy w domu. Marks uważał, że bogaci kontrolowali rząd i jego gospodarkę, co oznaczało, że w interesie rządu było odkrywanie nowych ziem i zdobywanie bogactwa. Innym jest fakt, że europejskie potęgi imperialistyczne potrzebowały surowców, aby popchnąć industrializację do przodu. Podczas gdy wiele krajów miało siłę roboczą i maszyny do kontynuowania masowej produkcji, nie posiadały one materiałów. Natomiast świat rozwijający się zrobił, co dało im ekonomiczny bodziec do kolonizacji.
Niektóre z mniej popularnych teorii obejmują ideę, że kraje doświadczające okresów recesji gospodarczej potrzebują sposobu, aby odciągnąć uwagę społeczeństwa. Imperializm oferował poczucie wielkości, które ludność odczuwała jako potrzebę wsparcia. Ponadto niektórzy marksiści uważali, że przedsiębiorcy dostrzegają finansowy potencjał krajów eksploatujących, gdzie koszty pracy i materiałów są niskie.
