Polegając na zasadzie, że wykonywana praca równa się przemnożeniu siły przez odległość, nachylona płaszczyzna redukuje potrzebną siłę i kompensuje deficyt, zwiększając przesunięty dystans, ułatwiając pracę. Im bardziej stromy kąt nachylenia, tym krótsza odległość się porusza i tym bardziej siła potrzebna do poruszenia obiektu. Robota pozostaje stała, niezależnie od zastosowanej odległości lub siły.
Pochylona płaszczyzna dzieli siłę grawitacji działającą na obiekt na dwa, zgodnie z Kanadyjskim Muzeum Nauki i Technologii. Jedna z sił biegnie równolegle do płaszczyzny, podczas gdy druga jest prostopadła do płaszczyzny. Podczas przesuwania obiektu w górę po pochyłej płaszczyźnie należy przezwyciężyć tylko siłę działającą równolegle do nachylenia. Chociaż należy również przeciwdziałać tarciu, nachylona płaszczyzna wprowadza przewagę mechaniczną podobną do prostej maszyny. Przykłady pochyłych płaszczyzn obejmują śrubę i klin.
Według Ohio University, pokonywanie wzniesienia przez mniej strome zbocze jest typowym zastosowaniem nachylonej płaszczyzny, która ułatwia pracę. Wjeżdżanie na wzgórze przez łagodne zbocze wymaga mniejszej siły wejściowej, chociaż pokonana odległość jest największa. Odwrotne też jest prawdziwe.
