Mydło zmniejsza napięcie powierzchniowe, zmieniając sposób, w jaki woda zachowuje się na powierzchni. Woda twarda i miękka reagują inaczej, gdy dodaje się mydło.
Napięcie powierzchniowe dotyczy spójności cząsteczek w cieczy. Spójność odnosi się do siły przyciągania między cząsteczkami tego samego typu. Cząsteczki wody łączą się silniej ze sobą niż z cząsteczkami powietrza, tworząc warstwę powierzchniową odporną na lekkie ciśnienie. Mydło jest środkiem powierzchniowo czynnym, co oznacza, że wpływa na wodę na powierzchni. Cząsteczki środka powierzchniowo czynnego mają hydrofilowe (wodne) końce i hydrofobowe (odpychające wodę) końce. Wprowadzenie środka powierzchniowo czynnego do wody powoduje, że środek powierzchniowo czynny wyrównuje się, tak że końce hydrofilowe wyrównują się z wodą, a części hydrofobowe wyrównują się z powietrzem powyżej. Tworzy to nową warstwę mydła i przerywa siły kohezyjne między cząsteczkami wody.
Właściwości mydła w zakresie surfaktantów są odpowiedzialne za jego zdolność do czyszczenia ubrań. Mydło zakłóca kohezję cząsteczek wody, pozwalając wodzie wsiąknąć w odzież w pralce. Twarda woda jest jednak nieco odporna na działanie mydła. Dodatkowe molekuły, które powodują, że woda jest twarda, mają skłonność do zbijania się razem z cząsteczkami mydła i wyciągania ich z roztworu, pozostawiając napięcie powierzchniowe bardziej nienaruszone.
