Metale tworzą jony dodatnie lub kationy. Zgodnie z zasadą oktetu, ponieważ metale mają stosunkowo niewiele elektronów w swoich najbardziej oddalonych poziomach energii, mają tendencję do tracenia tych elektronów, tworząc związki z innymi pierwiastkami. Utrata elektronów powoduje, że metale mają ładunek dodatni.
Reguła oktetowa stwierdza, że atomy z ośmioma elektronami na najbardziej oddalonych poziomach energii mają najbardziej stabilną konfigurację. Atomy osiągają tego typu konfigurację przez pozyskiwanie lub tracenie elektronów w zależności od liczby elektronów w ich najdalszych poziomach energii zwanych elektronami walencyjnymi. Atomy z kilkoma elektronami walencyjnymi je tracą; atomy z większą liczbą elektronów walencyjnych mają tendencję do pozyskiwania elektronów.
Neutralne atomy nie mają ładunku, ponieważ liczba dodatnio naładowanych protonów w jądrze równoważy liczbę ujemnie naładowanych elektronów na orbicie; te atomy nie mają ładunku netto. Metale tracą elektrony; stają się dodatnio naładowane, ponieważ mają więcej protonów niż elektronów.
