Aby komórka konwekcyjna została ustawiona w płynie, musi być ogrzewana od dołu i być w stanie emitować ciepło od góry. Konwekcyjne komórki pojawiają się, gdy konkretna paczka płynu zostaje uwięziona w cykl ogrzewania i chłodzenia, powodujący jego wzrost i spadek.
Płyny stają się mniej gęste po podgrzaniu, więc cieplejsze płyny są lżejsze na jednostkę objętości niż te same płyny, gdy są zimniejsze. Ponieważ płyny mogą płynąć, nagrzewany od dołu płyn ma skłonność do przepływu w górę, z dala od ciepła, przesuwając nad nim jakiś zimniejszy płyn. Ponieważ gorętszy płyn rośnie, chłodniejszy płyn musi zostać przesunięty w dół, przybliżając go do źródła ciepła. W tym samym czasie cieplejszy płyn, z dala od źródła ciepła, chłodzi się, gdy promieniuje ciepło do otoczenia.
Konwekcyjne komórki mogą łatwo tworzyć się w otwartych pojemnikach, takich jak garnek na piecu. Powstają również w innych warunkach, w bardzo różnych skalach. Duże chmury burzowe są przykładami ogniw konwekcyjnych, gdzie ciepłe powietrze unosi się z powierzchni Ziemi przez środek chmury, a zimne powietrze spada z zewnątrz. Komórki konwekcyjne powodują tak zwaną granulację na powierzchni Słońca.
