Zdolność atomów metalu do tracenia elektronów do innych atomów powoduje, że jest bardziej reaktywna. Zaangażowana w naukowo zdeterminowaną umiejętność jest szybkość, z jaką atom metalu może stracić elektrony, a także substancje z którym prawdopodobnie reaguje atom.
Metale należą do jednej z czterech klas w zależności od ich potencjału reaktywności, przy czym pierwsza klasa zawiera najbardziej reaktywne metale. Kiedy atomy metalu reagują i tracą elektrony z wodą, tlenem lub kwasem, niszczą lub korodują, wytwarzając jony dodatnie i ujemne. Metale, które reagują z wodą lub tlenem, znajdujące się w pierwszej klasie metali reaktywnych, są bardziej reaktywne niż te, które potrzebują kwasu do reakcji chemicznej.
Wytrzymałość kwasu potrzebnego dla metalu do wytworzenia reakcji chemicznej określa jego poziom reaktywności. Na przykład, miedź wymaga kwasu wystarczająco mocnego, aby utlenić atomy i dlatego znajduje się w trzeciej klasie. Z drugiej strony, aluminium, które szybko reaguje z słabszymi kwasami, należy do drugiej klasy.
Jednym ze sposobów przewidywania zdolności reagowania metalu jest zbadanie struktury elektronowej atomów w porównaniu ze strukturą elektronową reagenta. Elektrony walencyjne, znajdujące się w najbardziej zewnętrznej powłoce atomu, określają stopień elektroujemności atomu. Atomy metalu o niższej elektroujemności tracą łatwiej elektrony walencyjne i w konsekwencji kwalifikują się jako bardziej reaktywne. Atomy te są zdolne do większej reaktywności, ponieważ łatwo łączą się z atomami w wodzie i w tlenie, które mają wysoki stopień elektroujemności.
