Podwyższona temperatura, zanurzenie w środowisku wilgotnym i bogatym w tlen, kontakt z metalem, który znajduje się niżej w szeregu elektrochemicznym, a mechaniczne mieszanie to warunki, które powodują szybsze rdzewienie żelaznego gwoździa. Rdzeń jest reakcja rozkładu, w której żelazo wchodzi w reakcję z tlenem i wodą, tworząc uwodniony tlenek i wodorotlenek żelazawy.
Żelazo rdza jest porowata, porowata i krucha, nie chroni podpowierzchni przed rdzą. Rdzewienie może występować na czystym żelazie i stopach żelaza, takich jak stal. Stalowa rdza może być niebezpieczna, ponieważ może pożerać konkretne obszary odsłoniętej masy, które są elektrochemicznie korzystne dla rdzewienia. Może to prowadzić do nieprzewidzianych awarii części stalowych, gdy miejscowe rdzewienie nie zostanie zneutralizowane w czasie. Czyste żelazo zanurzone w korozyjnym środowisku rdzewieje równomiernie na całej jego powierzchni, co ułatwia kontrolę wizualną i obliczenia szybkości korozji. Beztlenowe rdzewienie może wystąpić w obecności innych utleniających związków, takich jak sole chloru. Żelazo reaguje z chlorem tworzącym żelazo (II) i chlorek żelaza (III), który ma charakterystyczny zielony kolor. Rdzeniu można zapobiec, powlekając powierzchnię żelaza nieprzepuszczalną powłoką farby, oleju lub metalu. Metale ochronne mogą być osadzane na żelazie w procesie galwanizacji lub przez zanurzanie żelaza w gorącym stopie o stosunkowo niskiej temperaturze topnienia.
