Niektórymi przykładami wąskiego gardła są amerykańskie żubry z końca XIX wieku, północna słonia w 1890 roku i większy kurczak preryjny w XIX i XX wieku. Efekt wąskiego gardła występuje wtedy, gdy katastrofa redukuje populację do małej liczby, a z kolei cierpi na jej genetyczny skład.
Kiedy jakakolwiek wielkość populacji szybko staje się bardzo mała, określa się to mianem efektu wąskiego gardła. Ponieważ wielkość jest zmniejszana tak szybko, zmienność genetyczna również maleje. Katastrofa Toba jest przykładem ludzkiego wąskiego gardła, które miało miejsce około 70 000 lat temu. Była to erupcja supernulkaniczna, która doprowadziła do globalnej wulkanicznej zimy, która trwała od 6 do 10 lat, oraz epizodu chłodzenia, który prawdopodobnie trwał 1000 lat później.
Jeden rodzaj efektu wąskiego gardła nazywany jest efektem założycielskim. Efekt założycielski jest wydarzeniem natychmiastowym i występuje, gdy mała grupa osób opuszcza większą populację. W gruncie rzeczy ta grupa zaczyna własną populację, ale ze względu na niewielki rozmiar grupy przełomowej ich skład genetyczny prawdopodobnie nie będzie podobny do tego w większej grupie. Niektóre przykłady efektu założycielskiego to społeczności Amish i niebieskie osoby z Kentucky.
